Mensen moeten hier genieten, maar we hopen hen ook te raken

Burgers’ Bush was in 1988 een revolutie in de dierentuinwereld. De in 2017 geopende Burgers’ Mangrove is de beste ambassadeur voor het natuurbeschermingsproject dat Burgers’ Zoo in Belize runt. De Arnhemse dierentuin is volgens Bas Lukkenaar altijd in ontwikkeling. ‘‘Waarbij de kwaliteit van de beleving die onze bezoekers hebben vooropstaat.’’

Bas Lukkenaar (45) is verantwoordelijk voor de pr en communicatie bij Burgers’ Zoo. Hij heeft een gouden aapje met een briljantje in zijn bezit. Het is bij Burgers’ Zoo traditie dat wie 15 jaar in dienst is, zo’n gouden aapje krijgt. ‘‘Daarna komt er elke vijf jaar een briljantje bij’’, zegt Lukkenaar, die nu 20 jaar in dienst is.

Bas vertelt vol vuur en passie over het dierenpark. ‘‘Burgers’ Zoo is een echt familiebedrijf. Met veel betrokkenheid, slagkracht en flexibiliteit. In tegenstelling tot veel andere dierentuinen in Nederland krijgen we geen subsidies en zijn we onafhankelijk. We zijn een privaat familiebedrijf, maar onze drijfveren zijn ideologisch.’’

Emotioneel raken

Conservatie in de zin van natuurbehoud, educatie, onderzoek en recreatie zijn de vier pijlers van Burgers’ Zoo. ‘‘In de eerste plaats moeten mensen een aangename tijd in ons park hebben. Ze moeten hier een dag kunnen genieten. Maar met wat we hen laten zien en beleven, hopen we hen ook op emotioneel vlak te raken. Je loopt met je familie of vrienden door de Bush en dat doet iets met je. Je beleeft het regenwoud met al je zintuigen. Wij hopen dat de reactie die dat oproept, is: daar wil ik meer van weten. Zo kunnen we mensen meenemen in ons verhaal zonder dwingend te zijn.’

Dat verhaal is dan bijvoorbeeld het natuurbeschermingsproject van Burgers’ Zoo in Belize, in een mangrovegebied dat zeven keer zo groot is als Het Nationale Park De Hoge Veluwe. ‘‘Je loopt eerst rustig door het ecosysteem in onze Mangrove, ervaart de wereld met vissen, vlinders, vogels, krabben en zeekoeien. Dan kom je bij de uitgang en leggen we het project in Belize uit. Je kan dan ook iets doneren. Dat mag, het hoeft niet.’’

Burgers’ Zoo is ook hoofdsponsor van Future For Nature. ‘‘Elk jaar worden drie jonge, talentvolle natuurbeschermers beloond voor de meest succesvolle projecten wereldwijd. Ze krijgen dan elke 50.000 euro en een Future For Nature-award’’, vertelt Bas. ‘‘We zijn daar in 2008 mee begonnen. Inmiddels hebben we 54 winnaars, die allemaal netwerken en voor wie door het winnen van de prijs deuren opengaan die anders gesloten zouden zijn gebleven. Het gaat slecht met de natuur wereldwijd, maar qua natuurbehoud zijn er juist hoopgevende initiatieven en projecten, zoals Future For Nature. Van dit soort mensen krijg je positieve energie.’’

Droom binnen handbereik

Burgers’ Bush was in 1988 het eerste overdekte ecosysteem in een dierentuin. Lukkenaar: ‘‘Dat staat in de dierentuinwereld bekend als een revolutie. Toenmalig directeur Antoon van Hooff had het idee ervoor al eind jaren 60. Maar hij wilde een constructie waaraan het dak van buitenaf werd opgehangen. Hij wilde niet dat je bij een wandeling door het regenwoud opeens op een betonnen paal zou stuiten. Dat zou het hele effect van de Bush tenietdoen. En de luchtkussens die het dak vormen, moesten sterk zijn, want ze moeten wel tot een meter sneeuw kunnen torsen. Tegelijkertijd moeten ze ook transparant zijn, om ultraviolet licht door te kunnen laten. Al het leven in de Bush is daarvan afhankelijk. De techniek was destijds nog niet zover. Mede door de komst van ijsstadion Thialf in Heerenveen kwam de techniek in de tweede helft van de jaren 80 beschikbaar en de droom van Antoon van Hooff binnen handbereik.’’

Fantastisch avontuur

Bas gaat bevlogen verder: ‘‘Hoeveel Arnhemmers zijn daadwerkelijk in het Amazonegebied geweest? Voor de meesten is Burgers’ Bush de eerste kennismaking met het regenwoud. Het is mooi als hun bezoek aan de dierentuin dan samengaat met bewustwording. Kinderen vinden de Bush ook een fantastisch avontuur, met alle paadjes en het water.’’

Burgers’ Zoo trekt jaarlijks 1,1 miljoen bezoekers. ‘‘Met de komst van de Bush verdubbelde het aantal bezoeken. Na de opening van de Ocean in 2000 schoot het ook omhoog. Nu zitten we al jarenlang op 1,1 miljoen en daarmee draaien we prima. We zijn financieel gezond. Winst en omzet tellen alleen om investeringen te kunnen blijven doen, het is geen doelstelling ze flink te laten stijgen’’, legt Lukkenaar uit. ‘‘Natuurlijk is groei leuk, maar meer bezoekers hoeft niet per se. We kijken ook naar de kwaliteit van de beleving bij ons. 100.000 bezoekers per jaar erbij kunnen we aan. Er is door de overdekte ecodisplays als Bush, Ocean, Desert en Mangrove meer spreiding dan vroeger. Toen waren we in de winter wel open, maar dan kwam er vrijwel niemand. Nu trekken we het hele jaar door bezoekers. Maar twee miljoen per jaar? Kunnen we dan de kwaliteit nog bieden die we nastreven? We willen onze gastbeleving zo hoog mogelijk houden.’’

Duitsers zijn dierentuinfans

20 á 25 procent van de bezoekers aan het dierenpark komt uit Duitsland. ‘‘Duitsers zijn echte dierentuinfans. Ze zijn kritisch, maar zo gauw ze kwaliteit ervaren, slaat dat direct om in lyrisch. Burgers’ Zoo wordt door Duitsers nog meer gewaardeerd dan door Nederlanders. De ecodisplays, het gevoel voor detail, de complexiteit van de natuur in het park. Ze geven het allemaal een hoge score.’’

Zo nu en dan wordt Bas ook geconfronteerd met mensen die dierentuinen passé vinden. ‘‘Wij gaan altijd de dialoog aan met wie kritiek heeft. Hun beeld is vaak gebaseerd op hoe het vroeger was. In de tijd dat dierentuinen een zo compleet mogelijke tentoonstelling van diersoorten wilden zijn. Dieren in kleine hokjes met stereotiep gedrag. Zo is het hier allang niet meer. Er is steeds meer aandacht gekomen voor het sociale gedrag van dieren, groepsvorming of solitair leven, welke dieren kunnen bij elkaar onder welke omstandigheden? Dieren gaan bij ons een relatie aan met hun omgeving. Wij zijn zelf onze grootste criticasters. Recent hebben we de fazanterie nog gesloopt. Die vonden we niet meer van deze tijd. De vogels zijn naar andere dierentuinen gegaan of elders in ons park ondergebracht. En kijk naar de wolven die uit ons park zijn verdwenen en waarvoor de Desert in de plaats is gekomen. We willen telkens verbeteren. Dat is een permanente drive. Wij hebben een zuiver, eerlijk en goed verhaal.’’